Cơ quan nào có thẩm quyền cắm mốc ranh giới đất theo quy định

Việc cắm mốc ranh giới đất đóng vai trò quan trọng trong quản lý đất đai, giúp xác định phạm vi quyền sử dụng và tránh tranh chấp giữa các hộ dân. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cơ quan nào có thẩm quyền cắm mốc ranh giới theo quy định pháp luật hiện hành. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ quan chịu trách nhiệm, quy trình thực hiện và căn cứ pháp lý cụ thể theo Luật Đất đai 2024.

Nghĩa vụ sử dụng đất đúng ranh giới theo Luật Đất đai 2025

Trong cuộc sống hằng ngày, không ít người cho rằng “đất nhà mình thì thích sử dụng sao cũng được”. Nhưng thực tế, theo Khoản 1 Điều 31 Luật Đất đai 2024, người sử dụng đất có trách nhiệm sử dụng đúng trong phạm vi ranh giới và mốc giới thửa đất đã được xác định. Hiểu một cách dễ hình dung: mỗi mảnh đất đều có “khung” rõ ràng, và bạn chỉ có quyền sử dụng trong khung đó, không được tự ý mở rộng sang đất công hay đất hàng xóm.

Việc sử dụng đúng ranh giới không chỉ là yêu cầu pháp luật mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực:

• Bảo vệ quyền lợi chính đáng của bạn: Khi xây dựng nhà, dựng hàng rào hoặc trồng cây, nếu bạn tuân thủ ranh giới đã được đo đạc và cấp sổ đỏ, thì sẽ không ai có quyền nói bạn lấn chiếm. Điều này giúp bạn yên tâm sử dụng đất, đồng thời có cơ sở pháp lý vững chắc nếu xảy ra tranh chấp. Ví dụ, nhiều trường hợp người dân xây tường rào lấn sang đất hàng xóm chỉ vài chục cm, nhưng lại phải tháo dỡ toàn bộ công trình, vừa tốn kém vừa mất công sức.
• Tránh mâu thuẫn, giữ hòa khí láng giềng: Thực tế cho thấy, phần lớn tranh chấp đất đai ở nông thôn lẫn thành phố đều bắt nguồn từ việc không sử dụng đất đúng ranh giới. Chỉ cần một hàng rào, một cây trồng hay một mái hiên vượt quá vài chục cm sang đất liền kề cũng có thể gây ra xích mích, kéo dài thành kiện tụng. Nếu ai cũng “giữ phần đất của mình”, mối quan hệ giữa các hộ gia đình sẽ yên ổn hơn rất nhiều.
• Giúp Nhà nước quản lý đất đai minh bạch: Hồ sơ địa chính được lập ra để phản ánh chính xác tình trạng sử dụng đất trên thực tế. Nếu người dân tuân thủ ranh giới, bản đồ địa chính sẽ luôn đúng, từ đó Nhà nước dễ dàng quản lý, tránh được tình trạng sai lệch, khó khăn khi đo đạc lại hoặc khi cấp đổi giấy chứng nhận. Điều này cũng góp phần hạn chế tình trạng lấn chiếm đất công, đất nông nghiệp trái phép.
• Giữ gìn trật tự xây dựng và cảnh quan: Một khu dân cư sẽ đẹp và ngăn nắp hơn khi mỗi hộ gia đình đều xây dựng trong phần đất được cấp, không lấn chiếm lòng đường, vỉa hè hay kênh mương. Đây cũng là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ cảnh quan đô thị và hạ tầng chung.

Tóm lại, nghĩa vụ sử dụng đất đúng ranh giới theo Luật Đất đai 2024 không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là cách để mỗi người tự bảo vệ quyền lợi của mình, giữ hòa khí với hàng xóm và góp phần vào quản lý đất đai công bằng, minh bạch. Khi ai cũng tuân thủ nguyên tắc này, môi trường sống sẽ ổn định, tranh chấp được hạn chế, và giá trị mảnh đất bạn sở hữu cũng được bảo đảm lâu dài.

Cơ quan nào có thẩm quyền cắm mốc, xác định ranh giới?

Việc đo đạc, cắm mốc và xác định ranh giới thửa đất là bước quan trọng để đảm bảo người dân sử dụng đất đúng quy định, tránh chồng lấn và tranh chấp. Theo quy định pháp luật, có một số cơ quan có thẩm quyền thực hiện và phối hợp trong công việc này, cụ thể như sau:

1. Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ)

Đây là cơ quan chuyên môn thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường ở cấp tỉnh, hoặc chi nhánh VPĐKĐĐ ở cấp huyện.

Có trách nhiệm:

• VPĐKĐĐ có trách nhiệm trực tiếp tổ chức đo đạc, xác định và cắm mốc giới thửa đất, đồng thời cung cấp thông tin và dữ liệu địa chính cho người dân có nhu cầu.
• Ngoài ra, cơ quan này còn có nhiệm vụ chỉnh lý, cập nhật biến động đất đai trên bản đồ địa chính và trong sổ mục kê.

Trong trường hợp địa phương chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu đất đai điện tử, VPĐKĐĐ sẽ phối hợp cùng UBND cấp xã để cung cấp thông tin từ hồ sơ địa chính hiện có.

2. Ủy ban nhân dân cấp xã

UBND cấp xã (xã, phường, thị trấn) là cơ quan quản lý trực tiếp tại địa phương, có thẩm quyền phối hợp với VPĐKĐĐ trong việc xác định và quản lý mốc giới đất.

Nhiệm vụ:

• Khi cán bộ đo đạc tiến hành xác định ranh giới, đại diện UBND xã thường tham gia chứng kiến, đảm bảo tính khách quan và minh bạch.
• UBND xã cũng là đơn vị giữ hồ sơ địa chính tại địa phương, dùng làm căn cứ quản lý đất đai.
• Đặc biệt, khi có tranh chấp ranh giới giữa các hộ dân, UBND xã là cơ quan đứng ra tổ chức hòa giải ban đầu trước khi vụ việc được đưa lên cấp cao hơn.

3. Sở Tài nguyên và Môi trường (qua VPĐKĐĐ cấp tỉnh)

Sở Tài nguyên và Môi trường có vai trò tổ chức, chỉ đạo thực hiện việc đo đạc địa chính tổng thể trên địa bàn tỉnh/thành phố. Cơ quan này còn có thẩm quyền ban hành các quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật liên quan đến việc cắm mốc ranh giới, đồng thời kiểm tra, nghiệm thu kết quả đo đạc từ các đơn vị chuyên môn. Có thể nói, Sở TN&MT giữ vai trò quản lý vĩ mô, đảm bảo mọi hoạt động đo đạc, cắm mốc diễn ra đúng quy định pháp luật và thống nhất trên toàn địa bàn.

Như vậy, quá trình xác định ranh giới đất không chỉ là công việc kỹ thuật đơn thuần mà còn liên quan đến nhiều cơ quan khác nhau. Trong đó, VPĐKĐĐ là đơn vị trực tiếp thực hiện, UBND xã hỗ trợ quản lý và hòa giải, còn Sở TN&MT giữ vai trò chỉ đạo, ban hành quy chuẩn và nghiệm thu. Sự phối hợp này giúp đảm bảo tính minh bạch, chính xác và giảm thiểu tranh chấp phát sinh trong sử dụng đất.

Căn cứ pháp luật liên quan

Việc cắm mốc, xác định ranh giới và quản lý thửa đất không chỉ dựa trên thực tế đo đạc, mà còn được quy định chặt chẽ trong hệ thống văn bản pháp luật. Những văn bản sau đây là cơ sở quan trọng để xác định nghĩa vụ của người sử dụng đất cũng như thẩm quyền của cơ quan quản lý:

• Luật Đất đai 2024 – Điều 31: Quy định rõ nghĩa vụ của người sử dụng đất là phải sử dụng đất đúng ranh giới, mốc giới thửa đất đã được Nhà nước xác định và ghi nhận trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đây là nguyên tắc nền tảng nhằm bảo đảm tính ổn định và tránh tranh chấp.
• Nghị định 101/2024/NĐ-CP – Điều 60: Là văn bản hướng dẫn thi hành, quy định cụ thể về việc cung cấp thông tin đất đai. Theo đó, Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) là cơ quan chịu trách nhiệm cung cấp thông tin địa chính cho người dân. Trong trường hợp địa phương chưa xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai điện tử, VPĐKĐĐ sẽ phối hợp cùng UBND cấp xã để trích xuất và cung cấp thông tin từ hồ sơ địa chính hiện có.
• Thông tư 10/2024/TT-BTNMT – Điều 23: Hướng dẫn chi tiết về việc lưu giữ hồ sơ địa chính. Cụ thể, hồ sơ địa chính được lưu trữ tại VPĐKĐĐ cấp tỉnh, Chi nhánh VPĐKĐĐ cấp huyện và UBND cấp xã. Quy định này bảo đảm tính minh bạch và thống nhất, đồng thời xác định rõ trách nhiệm của từng cấp quản lý đất đai.

Có thể thấy, hệ thống pháp luật từ Luật – Nghị định – Thông tư đã tạo thành một khung pháp lý đầy đủ, giúp xác định rõ: người dân có nghĩa vụ sử dụng đất đúng ranh giới, còn cơ quan Nhà nước có trách nhiệm cắm mốc, cung cấp thông tin và quản lý hồ sơ địa chính. Đây chính là nền tảng pháp lý quan trọng để bảo đảm trật tự, công bằng trong quản lý và sử dụng đất đai

Quy trình cắm mốc ranh giới đất trên thực tế

Trên thực tế, việc cắm mốc ranh giới đất không chỉ là thủ tục hành chính mà còn là quá trình phối hợp giữa người dân, cơ quan quản lý và các hộ liền kề để đảm bảo sự chính xác, minh bạch và tránh tranh chấp. Quy trình thường được thực hiện theo các bước sau:

• Bước 1 – Người dân nộp đơn: Chủ sử dụng đất có nhu cầu đo đạc, xác định và cắm mốc ranh giới sẽ nộp đơn đề nghị tại Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) hoặc Chi nhánh VPĐKĐĐ cấp huyện. Đơn thường kèm theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để làm căn cứ pháp lý.
• Bước 2 – Tổ chức đo đạc tại thực địa: Sau khi tiếp nhận hồ sơ, cán bộ đo đạc chuyên môn sẽ phối hợp với cán bộ địa chính xã và các hộ gia đình có đất liền kề để tiến hành xác định ranh giới ngoài thực tế. Việc có mặt của các bên liên quan nhằm đảm bảo tính công khai, đồng thuận, tránh khiếu nại sau này.
• Bước 3 – Cắm mốc bằng vật liệu cố định: Ranh giới thửa đất sau khi được xác định sẽ được đánh dấu bằng cọc bê tông, trụ sắt, vạch sơn hoặc mốc chuẩn chuyên dụng. Những dấu mốc này phải chắc chắn, bền vững và khó bị di dời để duy trì tính chính xác lâu dài.
• Bước 4 – Lập biên bản mô tả ranh giới, mốc giới: Toàn bộ quá trình được ghi nhận trong biên bản, mô tả cụ thể vị trí, kích thước và đặc điểm mốc giới. Biên bản này cần có chữ ký xác nhận của cán bộ đo đạc, địa chính xã, chủ sử dụng đất và các hộ liền kề. Đây là tài liệu pháp lý quan trọng nếu sau này phát sinh tranh chấp.
• Bước 5 – Cập nhật hồ sơ địa chính: Sau khi hoàn tất, thông tin về ranh giới và mốc giới sẽ được cập nhật vào hồ sơ địa chính và lưu trữ tại VPĐKĐĐ cũng như UBND xã. Việc cập nhật này đảm bảo hồ sơ pháp lý luôn khớp với thực tế sử dụng đất.

Như vậy, quy trình cắm mốc ranh giới đất không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật đo đạc mà còn là thủ tục pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người sử dụng đất, ngăn ngừa tranh chấp và đảm bảo sự minh bạch trong quản lý đất đai.

Trường hợp có tranh chấp ranh giới khi cắm mốc

Theo Luật Đất đai 2024 – Điều 236:
Bước 1 – Hòa giải tại UBND cấp xã: Khi phát sinh tranh chấp, trước hết các bên liên quan phải gửi đơn đến UBND xã, phường hoặc thị trấn nơi có đất để được hòa giải. UBND xã có trách nhiệm phối hợp với cán bộ địa chính, mời các bên liên quan đến làm việc, kiểm tra hồ sơ và xác minh hiện trạng. Thời hạn hòa giải theo luật là 30 ngày kể từ ngày nhận được đơn.

Bước 2 – Nếu hòa giải không thành: Trong trường hợp các bên không đạt được thỏa thuận, người có đất tranh chấp có quyền nộp đơn lên UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh (tùy thẩm quyền) để được giải quyết hành chính, hoặc khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền để giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.

Trong quá trình đo đạc:

Trường hợp xác định được ranh giới thực tế: Nếu có thể xác định được ranh giới đang sử dụng ổn định của các bên, cán bộ đo đạc sẽ tiến hành đo đạc theo ranh giới thực tế, sau đó lập hồ sơ làm căn cứ.

Trường hợp chưa xác định được ranh giới: Nếu hai bên không thống nhất hoặc chưa đủ căn cứ xác định ranh giới, cơ quan đo đạc sẽ khoanh bao toàn bộ diện tích đang tranh chấp và lập bản mô tả hiện trạng. Hồ sơ này sẽ được chuyển về UBND cấp xã để tiếp tục giải quyết tranh chấp theo quy định.

Kết luận

Việc xác định và cắm mốc ranh giới đất theo đúng quy định pháp luật không chỉ giúp người dân yên tâm sử dụng đất mà còn góp phần duy trì trật tự quản lý đất đai, hạn chế tranh chấp và bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bên liên quan. Quy trình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa người sử dụng đất, cơ quan quản lý và đơn vị đo đạc chuyên môn để đảm bảo tính chính xác, minh bạch và bền vững theo thời gian.

Trong lĩnh vực này, BÁCH KHOA tự hào là đơn vị hàng đầu tại Thành phố Hồ Chí Minh trong các dịch vụ đo đạc, pháp lý nhà đất, xin phép xây dựng và thi công công trình. Với đội ngũ kỹ sư, chuyên viên pháp lý giàu kinh nghiệm cùng hệ thống thiết bị hiện đại, BÁCH KHOA cam kết mang đến cho khách hàng dịch vụ uy tín – chuyên nghiệp – minh bạch – chi phí hợp lý, giúp tiết kiệm thời gian và đảm bảo an toàn pháp lý cho mọi công trình.

Nếu bạn đang tìm kiếm một đối tác đáng tin cậy trong việc đo đạc và xử lý các thủ tục pháp lý liên quan đến đất đai, hãy lựa chọn BÁCH KHOA để nhận được sự hỗ trợ toàn diện và giải pháp tối ưu nhất.